19751027

Stop 7: De Agnietenkapel

Oudezijds Voorburgwal 231 
  • In deze omgeving ontstaat in de 14e eeuw een ware 'religieuze enclave' binnen de stad. Amsterdam telt ruim twintig kloosters (1 op 500 inwoners), vooral in de zuidoosthoek van de stad die ook wel de 'stille zijde' wordt genoemd. 
  • Nog meer Amsterdamse humor om de 'religieuze enclave' te omschrijven: nog steeds bestaat hier een steegje met de naam Gebed Zonder End.
  • Waar de stad uit zijn voegen barst, zijn de kloostercomplexen groot en gesloten. Deze stille wereld raakt onvermijdelijk met de bruisende stad verweven. Vanaf het einde van de 15e eeuw komen er huurhuizen op de kloosterterreinen. Kloosters hebben daarmee wel een nieuwe bron van inkomsten.
de rode vlakken geven de kloosterterreinen weer
  • De Agnietenkapel is een middeleeuwse kapel, onderdeel van een klooster van de franciscaanse zusterorde van de heilige Agnes.
  • Bij de grote stadsbrand van 1452 is 'dit geheele convent verbrant totten pulver toe', alle - hoogstwaarschijnlijk houten - gebouwen gaan verloren. Als onderdeel van de herbouw verrijst in 1470 de nieuwe Agnietenkapel.
  • Na de Alteratie (1578) komen de kloostercomplexen in handen van de stad. Van het Agnietenklooster resteert alleen nog de voormalige kapel. Het is één van de weinige katholieke gebouwen die een nieuwe bestemming krijgt. 
  • De kapel krijgt in 1631 een functie voor hoger onderwijs. Het Athenaeum Illustre is soort tussenschool tussen de Latijnse school en de universiteit. Studenten kunnen geen academische graden behalen. Elk gewest kan maar één universiteit hebben en die van Holland staat al in Leiden
  • Het Athenaeum Illustre wordt later de Universiteit van Amsterdam, die het gebouw nog altijd gebruikt voor promoties, afscheidscolleges, congressen, symposia en lezingen.